Αναλυτικά Προγράμματα & Διδασκαλία

Σκοπός του μαθήματος είναι η εμβάθυνση στην έννοια του αναλυτικού προγράμματος και η εξέταση σημαντικών ζητημάτων των αναλυτικών προγραμμάτων. Πέραν από τον σχεδιασμό του αναλυτικού προγράμματος το μάθημα εστιάζει και σε βαθύτερο στοχασμό στα αναλυτικά προγράμματα, ξεφεύγοντας από τα παραδοσιακά στεγανά που θέλουν το αναλυτικό πρόγραμμα ως έργο των τεχνοκρατών, κάτι το οποίο αναπτύσσεται γενικά και καθολικά πέραν από οποιαδήποτε χαρακτηριστικά και ιδιομορφίες της γνώσης, των ατόμων και της κοινωνίας, σε ένα ιδεαλιστικό επίπεδο, και περνώντας σε ένα πιο φιλοσοφικό-στοχαστικό-ανθρωπιστικό-ερευνητικό επίπεδο που προσεγγίζει και στοχάζεται στο πλαίσιο των κοινωνικών, πολιτικών, πολιτιστικών, πολιτισμικών, ιστορικών, οικονομικών, μεταξύ άλλων, συνθηκών. Οι βασικές ενότητες οι οποίες θα εξεταστούν στο μάθημα συμπεριλαμβάνουν: έννοιες, ορισμοί, επίπεδα σχεδιασμού και διαστάσεις του αναλυτικού προγράμματος˙ οι φιλοσοφικές βάσεις και οι προσανατολισμοί του αναλυτικού προγράμματος˙ ανάπτυξη, επαναπροσδιορισμός, κατανόηση των αναλυτικών προγραμμάτων˙ το ιστορικό, κοινωνικό, πολιτιστικό, πολιτικό, οικονομικό πλαίσιο στο οποίο διενεργείται το αναλυτικό πρόγραμμα˙ ζητήματα στα αναλυτικά προγράμματα, όπως είναι για παράδειγμα, η αναμόρφωση, η παγκοσμιοποίηση, οι πολιτικές σκοπιμότητες, οι διακρίσεις και το ζήτημα της γνώσης, μεταξύ άλλων˙ αναλυτικά προγράμματα και καθορισμός εθνικών μαθησιακών επιπέδων˙ η έρευνα στα αναλυτικά προγράμματα˙ η εφαρμογή του αναλυτικού προγράμματος: προγραμματισμός και διδασκαλία˙ οι διάφοροι τύποι του αναλυτικού προγράμματος και η διδασκαλία˙ διδακτικά εγχειρίδια και ανάπτυξη διδακτικού υλικού˙ η αξιολόγηση στο αναλυτικό πρόγραμμα˙ η αξιολόγηση στη διδασκαλία.

Σκοπός του μαθήματος είναι να καταστήσει τους φοιτητές ικανούς να εντοπίσουν και να περιγράφουν τις κυριότερες εκπαιδευτικές θεωρίες μάθησης και τη σχέση τους με την αξιοποίηση των Τεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνίας (ΤΠΕ) στην εκπαίδευση. Οι επιμέρους στόχοι του μαθήματος μετά την ολοκλήρωσή του είναι να καταστήσει ικανούς τους φοιτητές να: (α) εντοπίζουν τις κυριότερες εκπαιδευτικές θεωρίες μάθησης (συμπεριφορισμός, γνωστικισμός, θεωρίες οικοδόμησης της γνώσης, κοινωνικός εποικοδομητισμός, γνωστικά–νοητικά εργαλεία, πολλαπλές νοημοσύνες) (β) να περιγράφουν τα κυριότερα χαρακτηριστικά κάθε εκπαιδευτικής θεωρίας μάθησης και να εντοπίζουν τους κυριότερους εκπρόσωπους τη κάθε μιας, (γ) να αξιολογούν ποια θεωρία μάθησης σχετίζεται με την ανάπτυξη συγκεκριμένων εκπαιδευτικών λογισμικών και διαδικτυακών περιβαλλόντων, (δ) να περιγράφουν και να συζητούν την επίδραση της κάθε εκπαιδευτικής θεωρίας μάθησης στην ανάπτυξη εκπαιδευτικού λογισμικού και διαδικτυακών εκπαιδευτικών εφαρμογών, (ε) να αναλύουν κριτικά ποιες είναι οι επιπτώσεις στη μάθηση της αξιοποίησης εργαλείων ΤΠΕ τα οποία αναπτύχθηκαν βασισμένα στις εκπαιδευτικές θεωρίες μάθησης, (στ) να προτείνουν διαδικασίες για αποτελεσματική αξιοποίηση στις διαδικασίες διδασκαλίας και μάθησης εργαλείων ΤΠΕ τα οποία αναπτύχθηκαν βασισμένα σε κάποια από τις θεωρίες μάθησης.

Το μάθημα έχει ως αντικείμενο τις επαγγελματικές κοινότητες μάθησης (ΕΚΜ) εκπαιδευτικών στα σχολεία. Δεν απαιτεί οποιεσδήποτε προηγούμενες γνώσεις για το αντικείμενο των ΕΚΜ παρά μόνο το γνήσιο ενδιαφέρον του φοιτητή να μάθει για μία εκπαιδευτική έννοια που κερδίζει διαρκώς έδαφος ανά το παγκόσμιο και που αποτελεί μία ελπιδοφόρα καινοτομία στο χώρο της εκπαίδευσης.

Γενικός σκοπός του μαθήματος είναι η εισαγωγή του φοιτητή στην έννοια των κοινοτήτων μάθησης, την πρακτική εφαρμογή τους και στα αποτελέσματα των κοινοτήτων αυτών σε επίπεδο μαθητή, εκπαιδευτικού και σχολείου. Κατά τη διάρκεια του μαθήματος οι φοιτητές θα γνωρίσουν τις βασικές έννοιες, χαρακτηριστικά και φιλοσοφία των ΕΚΜ, την ιστορική εξέλιξη των ΕΚΜ, τις βασικότερες θεωρίες επαγγελματικής ανάπτυξης των εκπαιδευτικών, τις διαστάσεις των ΕΚΜ και τις συνθήκες που υποβοηθούν στην εγκατάσταση, λειτουργία και συντήρηση των ΕΚΜ. Επίσης, αντικείμενο του μαθήματος αποτελούν η κατανεμημένη ηγεσία και ο σημαντικός ρόλος που διαδραματίζει ο διευθυντής της σχολικής μονάδας, το όραμα και οι αξίες που πρέπει να διέπουν τη λειτουργία μίας επαγγελματικής σχολικής μονάδας, η συνεργασία των εκπαιδευτικών και τα αποτελέσματα της σε σημαντικά μαθησιακά και σχολικά αποτελέσματα, η ανάπτυξη και συντήρηση της εμπιστοσύνης ανάμεσα στο διδακτικό προσωπικό και ανάμεσα σε σχολείο και ευρύτερη σχολική κοινότητα. Τέλος οι φοιτητές θα αναλύσουν και θα αξιολογήσουν κριτικά περιπτώσεις εφαρμογής επαγγελματικών κοινοτήτων μάθησης.

Το μάθημα αυτό πραγματεύεται τόσο τη συγχρονική όσο και τη διαχρονική διάσταση της ελληνικής γλώσσας ως στοιχείου γραμματολογίας αλλά και πολιτισμού. Η πολυεπιστημονική θεώρηση της γλώσσας οι στόχοι και τα επίπεδά της αντανακλούν ένα αντίστοιχο φάσμα επιστημονικών κλάδων με επίκεντρο τη Γλωσσολογία ( Συστημική και Λειτουργική Γλωσσολογία, αλλά και Δομολειτουργική Γραμματική, Φωνητική-Φωνολογία, Μορφολογία κ.λ.π.). Οι φοιτητές/τριες θα αναλύσουν και θα σχολιάσουν τις θεωρίες για τη σύσταση ΑΠ και θα πραγματευτούν τα Αναλυτικά Προγράμματα για τη ελληνική γλώσσα τα οποία έχουν διαμορφωθεί τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Κύπρο. Ειδικότερα παρουσιάζονται τα ΑΠ για την ελληνική ως πρώτη/μητρική, ως δεύτερη και ως ξένη γλώσσα,. εφόσον σήμερα η ανάγκη διδασκαλίας της γλώσσας μας σε ομογενείς της διασποράς αλλά και αλλόγλωσσους αποτελεί αδήριτη ανάγκη. Παράλληλα γίνεται εισαγωγή στη μεθοδολογία και διδακτική της ελληνικής γλώσσας με εστίαση στην επικοινωνιακή και μεταεπικοινωνιακή προσέγγιση καθώς και στον κριτικό γραμματισμό στη βάση της πολυτροπικότητας του γλωσσικού υλικού. Επιχειρείται ακόμη μια εκτενής επιχειρηματολογία στην αξιολόγηση και παραγωγή αξιολογικών και διαπιστωτικών κριτηρίων για την ελληνική ως πρώτη, δεύτερη/ξένη γλώσσα. Οι φοιτητές/τριες θα καθοδηγηθούν στην εύρεση και σωστή επιλογή διδακτικού γλωσσικού υλικού, επιλέγοντας από τα υπάρχοντα ή παράγοντας δικά τους υλικά κατά περίπτωση

Στο επίκεντρο των σύγχρονων παιδαγωγικών αντιλήψεων και των αναλυτικών προγραμμάτων που θέτουν ως προτεραιότητα τον κριτικά σκεπτόμενο μαθητή και την κριτικά σκεπτόμενη μαθήτρια σε μια κοινωνία ενεργών πολιτών, ικανών να αντιμετωπίζουν τις προκλήσεις του αιώνα μας, βρίσκεται η έννοια της ενεργητικής κατανόησης. Τούτο μάλιστα στο πλαίσιο ενός πολιτισμού επικοινωνίας που προοδευτικά παράγει όλο και πιο περίπλοκες, με τεράστια δύναμη χειραγώγησης, και ως εκ τούτου κυριαρχικές μορφές και τρόπους σύνθεσης και μετάδοσης μηνυμάτων. Το μάθημα «Λογοτεχνική Κατανόηση και Διδασκαλία» ανταποκρίνεται σε αυτές τις παιδαγωγικές αναγκαιότητες, προσφέροντας ένα συνδυασμό θεωρητικής υποδομής πάνω στην έννοια της κατανόησης, όπως την έχουν προσεγγίσει μείζονες σχολές σκέψης της θεωρίας της λογοτεχνίας και της ερμηνευτικής, και μεθοδολογίας πρακτικής εφαρμογής της. Πιο συγκεκριμένα, αποβλέπει: α) στη μελέτη του τι συνιστά κριτική κατανόηση της λογοτεχνίας, καθώς και ποικίλων μυθοπλαστικών μορφών με τις οποίες οι νέοι σήμερα αλληλεπιδρούν και οι οποίες υπερβαίνουν τον παραδοσιακό λογοτεχνικό κανόνα, ποια είναι η θέση της στο σημερινό σχολείο, πώς συναρτάται με το ευρύτερο όραμα του κριτικού γραμματισμού και β) στην εμβάθυνση πάνω σε αρχές ανάπτυξης εκπαιδευτικού υλικού κατάλληλου για την ενίσχυση ενεργητικών μορφών ανάγνωσης και κατανόησης λογοτεχνικών και μυθοπλαστικών κειμένων. για όλες τις βαθμίδες της υποχρεωτικής εκπαίδευσης. Οι φοιτητές και οι φοιτήτριες που θα έχουν παρακολουθήσει το μάθημα «Λογοτεχνική Κατανόηση και Διδασκαλία» θα μπορούν να εκθέτουν τις αρχές των κυριότερων σχολών σκέψης πάνω στη θεωρία της λογοτεχνίας και την ερμηνευτική για το φαινόμενο της λογοτεχνικής κατανόησης· να εντοπίζουν, να περιγράφουν και να τοποθετούνται κριτικά έναντι παραδοχών περί λογοτεχνικής κατανόησης σε έγγραφα αναλυτικών προγραμμάτων, εγχειρίδια και διδακτικές οδηγίες· να συστήνουν τρόπους διδακτικής αξιοποίησης στοιχείων από τις κυριότερες σχολές σκέψης για το φαινόμενο της λογοτεχνικής κατανόησης· να κρίνουν, τέλος, μελέτες, σχέδια μαθήματος, έρευνες και έγγραφα σχετικά με την κατανόηση λογοτεχνικών και άλλων μυθοπλαστικών κειμένων.

Το μάθημα «Μεθοδολογίας και Συγγραφή Ερευνητικών Προτάσεων» είναι επιλεγόμενο μάθημα και προσφέρεται για τους φοιτητές που επιλέγουν να υποβάλουν μεταπτυχιακή διατριβή για την ολοκλήρωση των απαιτήσεων του εξ αποστάσεως μεταπτυχιακού προγράμματος, αλλά και για όσους φοιτητές δε θα υποβάλουν μεταπτυχιακή διατριβή αλλά επιθυμούν, ωστόσο, να καλλιεργήσουν τις γνώσεις και τις δεξιότητές τους σε σχέση με την εκπαιδευτική έρευνα. Οι σκοποί του μαθήματος και το περιεχόμενό του είναι σχεδιασμένα ώστε οι φοιτητές να επεκτείνουν τις γνώσεις και να αναπτύξουν τις ερευνητικές δεξιότητες που απέκτησαν στο υποχρεωτικό μάθημα «Έρευνα Δράσης για Εκπαιδευτική Αξιολόγηση». Συγκεκριμένα, το μάθημα αποσκοπεί στο να αποκτήσουν οι φοιτητές σε βάθος κατανόηση όλων των σταδίων υλοποίησης μιας επιστημονικής έρευνας, όπως είναι ο σχεδιασμός, η ανασκόπηση της βιβλιογραφίας, η διατύπωση υποθέσεων, ο καθορισμός μεταβλητών, η ανάπτυξη ερευνητικών εργαλείων, η επιλογή δείγματος, συλλογή και ανάλυση δεδομένων και η εξαγωγή συμπερασμάτων. Οι τρόποι αξιοποίησης των τεχνολογιών της πληροφορίας και της επικοινωνίας σε όλα τα στάδια μιας εκπαιδευτικής έρευνας αποτελούν ουσιώδες μέρος του μαθήματος. Μεγάλη σημασία επίσης αποδίδεται από το μάθημα και στις προδιαγραφές που ακολουθούν οι ερευνητικές προτάσεις, αναφορικά με τη δομή, το περιεχόμενο και τον ακαδημαϊκό λόγο που πρέπει να τις χαρακτηρίζει. Το μάθημα εμβαθύνει σε θέματα πειραματικών και ψευδοπειραματικών σχεδιασμών και της διαχείρισης μεταβλητών για την εύρεση αιτιωδών σχέσεων. Αναμένεται ότι οι φοιτητές που θα παρακολουθήσουν το μάθημα θα εφαρμόσουν τις γνώσεις και τις δεξιότητες που θα αποκτήσουν στην μεταπτυχιακή τους διατριβή ή την εξατομικευμένη μελέτη την οποία θα διεξαγάγουν.

Το μάθημα «Νέοι Γραμματισμοί στην Ψηφιακή Εποχή» είναι επιλεγόμενο μάθημα της κατεύθυνσης «Εκπαιδευτική Τεχνολογία» του εξ’ αποστάσεως μεταπτυχιακού «Αναλυτικά Προγράμματα και Διδασκαλία». Το μάθημα αυτό διερευνά το σημαντικό ρόλο που οι νέες τεχνολογίες διαδραματίζουν σε πολλές πτυχές της εκπαίδευσης. Συγκεκριμένα μελετά την επιρροή τους στη διαμόρφωση των στόχων της εκπαίδευσης του 21ου αιώνα σε θέματα που αφορούν στην έννοια του γραμματισμού στην Κοινωνία της Πληροφορίας και Επικοινωνίας. Προσφέρει μια πλατφόρμα για συζητήσεις διεπιστημονικού χαρακτήρα σε ζητήματα γραμματισμού, πολυγραμματισμών, πολυτροπικότητας και πολυμεσικών εφαρμογών με έμφαση στον ψηφιακό και οπτικό γραμματισμό. Πέρα των θεωρητικών συζητήσεων,το μάθημα δίνει τη δυνατότητα στους φοιτητές/τριες να εξοικειωθούν με διάφορα λογισμικά (ανοικτά και κλειστά) και να αναπτύξουν δεξιότητες για προσωπική και για επαγγελματική χρήση τους. Με τη συμπλήρωση του μαθήματος, οι φοιτητές/-τριες θα είναι ικανοί να: α) περιγράφουν βασικές έννοιες του σύγχρονου πολιτισμού, και των νέων τεχνολογιών στην εκπαίδευση, β) συζητούν πώς οι πρόσφατες τεχνολογικές αλλαγές έχουν επηρεάσει και διαμορφώσει τις έννοιες του γραμματισμού και των πολυγραμματισμών, γ) έχουν αναπτύξει δεξιότητες/ ικανότητες ψηφιακού και οπτικού γραμματισμού και δεξιότητες κριτικής και στοχαστικής σκέψης μέσω της ανταπόκρισης σε εικόνες και άλλα οπτικά μηνύματα, δ) επιδεικνύουν, στα πλαίσια της εκπαίδευσης, δημιουργική και τεχνική ικανότητα στην παραγωγή και διαχείριση πολυτροπικού εκπαιδευτικού υλικού μέσω διαφόρων πολυμεσικών τεχνολογιών, και ε) προτείνουν και αξιολογούν ποικιλία μαθησιακών δραστηριοτήτων/ ενοτήτων μαθημάτων όπου οι νέες τεχνολογίες είναι ενσωματωμένες και στοχεύουν στην ανάπτυξη των πολυγραμματισμών, της δημιουργικότητας και της αναστοχαστικής σκέψης.

Το μάθημα παραδίδεται στους φοιτητές με ηλεκτρονικά μέσα εξ αποστάσεως εκπαίδευσης, όπως τα εργαλεία επικοινωνίας (π.χ. τηλεδιάσκεψη, ηχοδιάσκεψη με κείμενο), εργαλεία συνεργασίας (π.χ. φόρουμ συζητήσεων, ιστολόγια και wikis) και τα εργαλεία ανάπτυξης περιεχομένου (π.χ. παρουσιάσεις με αφήγηση, παρουσιάσεις με σημειώσεις, αρχεία screen casting). Οι σημειώσεις και οι παρουσιάσεις είναι διαθέσιμες για τους μαθητές μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας τους πανεπιστημίου σε συνδυασμό με τα προτεινόμενα αναγνώσματα.

Το μάθημα έχει ως αντικείμενο τη δημιουργία αποτελεσματικών περιβαλλόντων (ΠΜ) μάθησης στις διάφορες βαθμίδες της εκπαίδευσης. Γενικό σκοπός του μαθήματος είναι η εισαγωγή του φοιτητή στην έννοια των αποτελεσματικών περιβαλλόντων μάθησης, η ανάλυση των βασικών φιλοσοφιών και θεωριών που διέπουν τον σχεδιασμό τέτοιων περιβαλλόντων και η αξιολόγηση των αποτελεσμάτων των ΠΜ σε επίπεδο μαθητή, εκπαιδευτικού και σχολικής μονάδας.

Οι βασικές ενότητες του μαθήματος είναι η επεξήγηση της έννοιας των ΠΜ, οι βασικές φιλοσοφικές και επιστημολογικές θεωρίες γύρω από τα αποτελεσματικά ΠΜ, η σύγκριση και η αξιολόγηση τέτοιων θεωριών, η έρευνα για τον αποτελεσματικό σχεδιασμό μάθησης και διδασκαλίας, ο σχεδιασμός και η αρχιτεκτονική των σχολικών κτιρίων και εγκαταστάσεων και η επίδραση τους σε μαθησιακά και σχολικά αποτελέσματα, οι αποτελεσματικές πρακτικές διδασκαλίας σύμφωνα με τη σύγχρονη εκπαιδευτική έρευνα σε παγκόσμιο επίπεδο, οι απόψεις και οι πεποιθήσεις των εκπαιδευτικών για τη διδασκαλία και τη μάθηση, το σχολικό κλίμα και κουλτούρα, μοντέλα διαχείρισης συμπεριφοράς μαθητών , η δημιουργία ΠΜ για μαθητές ειδικών δυνατοτήτων, η αξιοποίηση των εξωτερικών χώρων ενός σχολείου για σκοπούς διδασκαλίας και η αξιολόγηση ΠΜ σε σχολικά συγκείμενα.

Η επικοινωνιακή βαρύτητα που έχουν οι αφηγηματικές επιλογές, τα υφολογικά χαρακτηριστικά και οι ειδολογικές συμβάσεις σε όλο τα φάσμα της ανταλλαγής μηνυμάτων αποτελεί βασική αρχή μιας σειράς κλάδων ανάλυσης του λόγου και του κειμένου που ορίζουν το πεδίο σύγκλισης γλωσσολογίας και λογοτεχνικών σπουδών. Αν η αφηγηματολογία, η υφολογία και η ειδολογική θεωρία στις απαρχές τους (με την ανάλυση του μαγικού παραμυθιού από τον Vladimir Propp, τις εργασίες του «Γλωσσολογικού κύκλου της Πράγας» για την ποιητική γλώσσα και το θεμελιώδες για την ειδολογική σκέψη κείμενο, το Περί Ποιητικής του Αριστοτέλη) διαμορφώθηκαν μέσα από ένα ειδικό ενδιαφέρον για τον λόγο της ποίησης ή της λογοτεχνίας, εδώ και ορισμένες δεκαετίες έχουν παράσχει έννοιες και εργαλεία ανάλυσης για κάθε έκφραση της επικοινωνίας. Όλες οι μορφές και οι τρόποι συμβολικής αλληλεπίδρασης -από την εξιστόρηση προσωπικών εμπειριών, τη συζήτηση με φυσική παρουσία, τις αναρτήσεις στα πεδία κοινωνικής δικτύωσης, ως τη διαφήμιση, την κινηματογραφική ταινία, την πολιτική ομιλία, τα κόμικς, το μυθιστόρημα ή την επιστημονική μελέτη κλπ.- μελετώνται πλέον συγκροτημένα από τη θεωρία της αφήγησης, την υφολογία και την θεωρία των ειδών και των τύπων λόγου. Το μάθημα «Ανάλυση Λόγου και Λογοτεχνικές Σπουδές» παρέχει ένα συνδυασμό θεωρητικής υποδομής πάνω σε βασικές έννοιες και εργαλεία ανάλυσης της αφηγηματικής θεωρίας, της υφολογίας και της θεωρία των ειδών και των τύπων λόγου, καθώς και στοιχεία μεθοδολογίας για την πρακτική εφαρμογής της εκπαιδευτικό πλαίσιο. Οι φοιτητές και οι φοιτήτριες που θα έχουν παρακολουθήσει το μάθημα «Ανάλυση Λόγου και Λογοτεχνικές Σπουδές» θα μπορούν να ορίζουν κλάδους της ανάλυσης λόγου και των λογοτεχνικών σπουδών που ειδικεύονται στην έννοια του κειμένου και του λόγου· να αναλύουν το περιεχόμενο βασικών εννοιών και εργαλείων ανάλυσης της αφηγηματολογίας, της θεωρίας των ειδών και των τύπων λόγου, καθώς και της υφολογίας· να τις εφαρμόζουν στην ανάλυση κειμένων διαφόρων μορφών και τρόπων· να κρίνουν τεκμηριωμένα διδακτικές προβολές της αφηγηματολογίας, της υφολογίας και της θεωρίας των ειδών και τύπων λόγου, είτε αυτές έχουν τη μορφή σχεδίων μαθήματος είτε τη μορφή θεωρητικών κειμένων ή / και εμπειρικών ερευνών· τέλος, να συστήνουν τρόπους διδακτικής αξιοποίησης στοιχείων της αφηγηματικής θεωρίας, της υφολογίας και της θεωρίας των ειδών και τύπων λόγου.